Londra’nın tanrısız otobüsleri

Londra ilginç bir karşılaşmaya hazırlanıyor. Sonuç acaba ne olacak? Yok yok, merak ettiğim, Arsenal’in Emirates stadında Fenere kaç gol atacağı değil. Ateistler, ‘muhtemelen tanrı diye bir şey yok, korkmayı bırakın ve keyfinize bakın’ sloganıyla bir reklam kampanyasına başladı. Salı günü başlayan bağış kampanyası Londra’nın kırmızı otobüslerine bir ay boyunca ateist reklamları giydirecek.
Türünün ilk örneği kampanyanın ardında aslında Hıristiyanlar yatıyor. İngiltere pek çok diğer Avrupa ülkesi gibi, hem laik hem de mukaddesatçı. Epey bir zamandır, Londra ve diğer kentlerde otobüslerde, tren ve metro istasyonlarında Hıristiyan grupların reklamları yayınlanıyor. ‘Alfa kursu’ denilen bir örgüt, dev bilboard ilanlarıyla hepimizi dine çağırıyor. Alfa kursu, ‘tanrı varolsaydı ona ne sormak isterdiniz’ temalı kampanyalar yürütüyor.
Din propagandası sadece bununla da sınırlı değil. Hani güneşli bir havada Regent’s Parkta otururken yanınıza siyahlar içinde gençten iki adam yaklaşıp sizi ‘ışığı görmeye’ davet edebilir. Bunlar Mormonlar. Onun dışında pazar günü sabahın köründe takım elbiseli bir adam ve yanında çoğu zaman esneyen iki küçük çocuk kapınızı çalıp ‘dünyanın sorunlarını ve tanrıyı tartışalım mı?’ gibi absürd bir teklifte bulunabilir.
Bunlar da Yehova Şahitleridir. Hadi ışığı gördünüz, dünya meselelerini ve tanrıyı da tartıştınız; orada kalıyor mu? Hayır, dahası var. Öğlen olacak Oxford caddesine alışverişe gideceksiniz. Tam Regent’s Caddesi köşesinde bu sefer başka biri elinde megafonla ne kadar günahkar olduğunuzu ve cehennemde yanacağınızı suratınıza haykıracak.
Şaka bir yana, bu tür propaganda oldukça yaygın ve de laik veya ateistler için de o derecede rahatsız edici. Yaz başında, Guardian gazetesi blog yazarı Ariane Sherine de, bunlardan rahatsızlığını dile getirdiğinde, ne böyle bir kampanya planlamıştı ne de bu kadar ilgi toplayacağını tahmin etmişti. Ama Sherine’in yazısı, ‘İsa’ya inanmazsanız cehenneme gideceksiniz’ türünden tehditler içeren Alfa reklamlarından rahatsız olan başkalarını da cezbetti. Sherine, salı günü itibariyle Hümanistler Derneği ve ‘Tanrı Yanılsaması’ kitabının yazarı Profesör Dawkins’in de desteğiyle bir bağış kampanyası başlattı. Plana göre, ateistler, reklamlar için gerekli olan 5500 sterlini (14500 YTL) toplayabilirse, Dawkins de toplanan paranın iki katı kadar daha bağışlayacaktı. Ve Londra otobüslerinde ‘tanrı (muhtemelen) yoktur’ sloganlarını görecektik.

Kampanyanın başladığı gün, sabahın erken saatlerinde hedeflenenin iki katı bağış toplanmıştı bile! Takibeden üç gün içerisinde, ‘tanrısız otobüslere’, hem İngiltere genelinden hem de tek tük de olsa Atlantik’in öte yakasından bağış yağdı.
Bu satırlar yazılırken, toplam bağış hedeflenenin 20 katını aşarak, 125 bin sterline (yaklaşık 325 bin YTL) ulaştı. Bu durumda kampanya başka bir boyut aldı ve sadece Londra’da değil, ülke geneline yayılması kararlaştırıldı. Aynı şekilde, ortaya çıkan ekstra bütçe ile tek bir slogan yerine başka ilginç mesajların da kullanılmasına karar verildi. Şimdi blogcular bunun üzerine kafa yoruyor.
Bu pekçok açıdan önemli. Öncelikle, tek yönlü din propagandasını kırmayı amaçlıyor. Aynı zamanda, rahatsız edici hale gelen bu misyoner çabalarına karşı, epeydir dillendirilmeyen bir tepkiyi yansıtıyor.
İnsanların çoğunlukla bireysel gördüğü ve arkadaş sohbetlerinde bile yer almayan iman meselesinin, hristiyan gruplarca, bu kadar açıkça dayatılması, inananlar için bile rahatsız edici olabilir.
Profesör Dawkins’e göre ‘ateist otobüs kampanyası’ insanların gününü aydınlatacak. Otobüs bu hızla ne kadar gider bilinmez. Ama, daha çok tanrısız reklam, ve din reklamlarına karşı, daha büyük kamuoyu baskısı beklemekte beis yok. Kim bilir belki bir tanrısız kilise de kurulur. Sonuçta, nüfus sayımlarına göre İngiltere’de nüfusun dörtte biri imansız.
Hıristiyanlar kızacaktır, Londra’nın Müslümanları da tekbirli, besmeleli otobüsler düşünebilirler. Tekbir ve besmeleye karşı yabancı ve Müslüman düşmanı tepkileri şimdiden tahmin edebiliyorum. İyi veya kötü, Londra’nın Hinduları, Budistleri, Jedi*leri, Yahudileri ve diğerleri, bu ateist reklamlara karşı ne yapar bilemeyiz ama İngiltere’nin ateistleri, yeni yıla tanrısız otobüslerle girmeyi kafaya koydu.
*İngiltere’de 2001 nüfus sayımında, yaklaşık 400 bin kişi, Yıldız Savaşları filmindeki Jedi dininden olduğunu ifade etti.